mgr Aleksandra Kielan – Dyrektor Biura Fundacji Obywatele Zdrowo Zaangażowani, doktorantka w Zakładzie Zdrowia Publicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Czy chcesz długo cieszyć się zdrowym sercem? Dane statystyczne nie są optymistyczne i lekarze alarmują, że choroby układu krążenia są jedną z najczęstszych przyczyn zgonów zarówno w Polsce, jak i na świecie. Poniżej znajduje się kilka podstawowych zasad z zakresu profilaktyki chorób układu krążenia, których przestrzeganie może istotnie zwiększyć Twoje szanse na długie i zdrowe życie:

• Dieta – bogata w antyoksydanty zawarte w warzywach i owocach, pełnoziarniste pieczywo, ryby, które są źródłem wielonienasyconych kwasów omega 3, uboga w tłuszcze i węglowodany;
• Ruch – aktywny wysiłek fizyczny, najlepiej na świeżym powietrzu dotlenia organizm, reguluje ciśnienie tętnicze oraz pobudza metabolizm;
• Ograniczenie używek – papierosy i alkohol mają destrukcyjny wpływ na nasze zdrowie, prowadzą do nadciśnienia oraz zwiększają ryzyko wystąpienia miażdżycy;
• Ograniczenie stresu – unikanie nadmiernie stresujących sytuacji, pozwoli zredukować nagłe skoki ciśnienia, które bywają poważnym zagrożeniem dla zdrowia;
• Regularne badania– kontrola wartości ciśnienia, stężenia cholesterolu oraz poziomu cukru we krwi  pozwoli na szybką interwencję w razie pogorszenia wyników.

Jednym z badań laboratoryjnych, które określa prawidłowość działania gospodarki lipidowej organizmu, co z kolei umożliwia stwierdzenie niektórych chorób np. choroby niedokrwiennej serca oraz miażdżycy jest LIPIDOGRAM. Badanie to polega na oznaczeniu stężenia cholesterolu całkowitego we krwi, frakcji HDL i LDL, oraz trójglicerydów.

Po co sprawdzamy nasz poziom cholesterolu? Przecież nawet jak mamy podwyższony jego poziom to nas nic nie boli – tu warto zasięgnąć trochę wiedzy.

——————————————————————————————————

[SZCZYPTA WIEDZY]

Cholesterol jest substancją lipidową, niezbędnym składnikiem komórek organizmu. Stanowi składnik błon komórkowych, uczestniczy w produkcji witaminy D, soków żółciowych oraz niektórych hormonów. Dostarczamy go do organizmu wraz z pożywieniem, chociaż niektóre narządy potrafią go wytwarzać (np. jelito kręte lub wątroba). Cholesterol jest niezbędny dla organizmu. Dopiero jego zbyt wysokie stężenie jest niebezpieczne.

Lekarze często posługują się skrótami takimi jak HDL czy LDL. Co one oznaczają?

Cholesterol krąży we krwi w postaci tzw. lipoprotein, czyli związków białkowo – tłuszczowych. Można wyróżnić dwa rodzaje lipoprotein, różniące się gęstością i wielkością. Są to lipoproteiny o dużej gęstości, określane jako HDL (tzw. dobry cholesterol) i lipoproteiny o małej gęstości, określane jako LDL (tzw. zły cholesterol).

Cząsteczki HDL działają przeciwmiażdżycowo, przeciwzakrzepowo, przeciwzapalnie oraz przeciwnowotworowo. HDL reguluje poziom cholesterolu ogólnego i działa ochronnie na naczynia krwionośne. Jest on również niezbędny do wytwarzania hormonów płciowych, witaminy D i kwasu żółciowego.

Cholesterol LDL jest głównym transporterem cholesterolu z wątroby do innych narządów, przede wszystkim nerek, mięśni i kory nadnerczy. Doprowadza do odkładania wolnego cholesterolu na powierzchni błon komórkowych, w naczyniach krwionośnych, prowadząc do zwężania ich światła i usztywnienia, co powoduje niewydolność pracy mięśnia. Zatykanie się światła tętnicy i powstanie skrzepów to najczęstsza przyczyna zawałów mięśnia sercowego i udarów niedokrwiennych mózgu.

Trójglicerydy stanowią za to ważny składnik tkanki tłuszczowej, To tłuszcze proste, wykorzystywane przez organizm jako budulec tkanki tłuszczowej, a także jako źródło energii.

——————————————————————————————————

Kiedy w takim razie należałoby zrobić lipidogram?

Poniżej mała ściągawka.

Jak można wykonać lipidogram? Czy to coś kosztuje?

Skierowanie na badania laboratoryjne wystawia lekarz podstawowej opieki zdrowotnej. Lekarz może sam wyjść z propozycją wystawienia takiego skierowania, ale również, pacjent ma prawo spytać lekarza czy biorąc pod uwagę jego stan zdrowia nie warto, aby takie badanie wykonać. Jeżeli pacjent korzysta z usług przychodni, która ma podpisaną umowę z NFZ, to nie ponosi on żadnych kosztów zarówno wizyty lekarskiej jak i wykonania takiego badania. W placówkach prywatnych można, albo samodzielnie opłacić wizytę lekarską oraz badanie bądź można skorzystać z grupowych ubezpieczeń zdrowotnych, których zakres najczęściej pokrywa koszt wizyty u lekarza i wykonanie takiego badania. Warto być odpowiedzialnym pacjentem i pamiętać o regularnym wykonywaniu badań profilaktycznych.

Gdzie realizowane jest takie skierowanie?

Lipidogram to badanie laboratoryjne. W tym celu należy udać się w godzinach porannych do przychodni, w której znajduje się laboratorium. Należy ze sobą zabrać skierowanie na badanie oraz dokument tożsamości.

A czy na takie badanie trzeba się specjalnie przygotowywać?  

Tak, należy przygotować się jak do badania laboratoryjnego z krwi. Poniżej znajdują się zalecenia ogólne:

• Zaleca się, by na pobranie krwi do rutynowych badań zgłaszać się w godzinach rannych (07:00-10:00).
• Zaleca się (o ile nie ma innych wskazań), by przed pobraniem próbki krwi zachować ok. 12 godzinną przerwę w spożywaniu posiłków.
• Optymalnie, ostatni posiłek poprzedniego dnia powinien być spożyty ok. godz. 18:00.
• W dniu poprzedzającym badanie należy unikać obfitych i tłustych posiłków oraz spożywania alkoholu.
• Przed badaniem dozwolone jest wypicie niewielkiej ilości wody.
• Z zasady badań nie powinno się wykonywać po nieprzespanej nocy i forsownym wysiłku.
• O ile nie ma specjalnych wskazań, bezpośrednio przed pobraniem należy unikać wysiłku i stresu, nie palić i nie pić alkoholu.
• Wskazany jest krótki odpoczynek.
• Należy poinformować personel pobierający krew o zażywanych lekach, suplementach diety i preparatach ziołowych.
• Lekarz zlecający badanie decyduje, czy w dniu badania lub w okresie poprzedzającym można przyjmować leki.

Jak długo czeka się na wyniki?

Czas oczekiwania na wyniki jest zależny od placówki, w której będzie realizowane skierowanie. Najczęściej wyniki można odebrać w rejestracji przychodni  już na drugi dzień (odbiór wyników badań odbywa się za okazaniem dokumentu tożsamości).

A skąd mam wiedzieć czy mój wynik jest prawidłowy?

Poniżej podane zostały wartości referencyjne, według których można sprawdzić czy nasz poziom cholesterolu jest w normie, powyżej normy czy poniżej normy. Wyniki należy skonsultować z lekarzem, który zlecił nam badanie.

Źródło: www.obywatelezz.pl/projekt/wezsiezbadaj/