Warto wiedzieć, że zgodnie z aktami prawnymi wyrobem medycznym jest narzędzie, przyrząd, aparat, sprzęt, materiał lub inny artykuł, który jest stosowany samodzielnie lub w połączeniu, włączając oprogramowanie niezbędne do właściwego stosowania wyrobu, przeznaczone do stosowania u ludzi w celu: diagnozowania, zapobiegania, monitorowania, leczenia lub łagodzenia przebiegu chorób, diagnozowania, monitorowania, leczenia, łagodzenia lub kompensowania urazów lub upośledzeń, badania, zastępowania lub modyfikowania budowy anatomicznej lub prowadzenia procesu fizjologicznego, regulacji poczęć, jednak nie osiąga swojego zasadniczego zamierzonego działania w ciele lub na ciele ludzkim środkami farmakologicznymi, immunologicznymi lub metabolicznymi.
Autor: Fundacja OZZ
[#20 Warto wiedzieć, że…]
Warto wiedzieć, że zgodnie z aktami prawnymi produkty lecznicze, popularnie zwane lekami składają się z jednej lub kilku substancji, które dzięki swoim właściwościom farmakologicznym, immunologicznym lub metabolicznym stosowane są nie tylko w celu leczenia chorób, ale także w celach profilaktycznych lub w celu postawienia diagnozy oraz są podawane, aby przywrócić, poprawić, zmodyfikować fizjologiczne funkcje organizmu.
Prawidłowa dieta i suplementacja podczas ciąży
Podczas VII Warszawskich Dni Promocji Zdrowia tematem przewodnim był styl życia kobiet w ciąży. Jednym z poruszanych zagadnień podczas wydarzenia była prawidłowa dieta i suplementacja. Temat ten został podjęty przez prof. Dorotę Szostak – Węgierek z Zakładu Dietetyki Klinicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, która podczas wykładu „Prawidłowa dieta i suplementacja podczas ciąży” poruszyła wiele interesujących i praktycznych wątków.
Żywieniowa profilaktyka powikłań ciąży i zaburzeń rozwoju płodu powinna być wprowadzona już w okresie przedkoncepcyjnym i trwać przez całą ciążę. Obejmuje ona:
- normalizację przedciążowej masy ciała;
- dotyczy to zarówno nadmiernej, jak i zbyt małej masy ciała,
- zapewnienie prawidłowego przyrostu masy ciała podczas ciąży,
- zapobieganie niedożywieniu i niedoborom pokarmowym, a także nadmiernemu spożyciu niektórych składników odżywczych,
- suplementację wybranymi składnikami pokarmowymi,
- zapobieganie zakażeniom patogenami pochodzącymi z żywności.
Sposób żywienia kobiet w ciąży powinien odpowiadać ogólnym zasadom zdrowego żywienia.
- Bardzo istotne jest unikanie niedoborów pokarmowych a także nadmiernego spożycia tłuszczu, zwłaszcza izomerów trans i nasyconych kwasów tłuszczowych, cukrów dodanych, takich jak sacharoza i fruktoza, sodu, i retinolu.
- Konieczne jest całkowite wyeliminowanie alkoholu oraz ograniczenie spożycia napojów zawierających kofeinę.
Kobietą w ciąży rekomenduje się suplementacje kwasu foliowego, żelaza, jodu, witaminy D i DHA.
KWAS FOLIOWY
Najnowsze rekomendacje dotyczące suplementacji kwasu foliowego przedstawiają się następująco:
- wszystkim kobietom w wieku prokreacyjnym należy polecać stosowanie kwasu foliowego w dawce 0,4 mg/dobę w postaci suplementów jako uzupełnienie diety bogatej w foliany,
- do 12 tyg. ciąży zaleca się dawkę suplementacyjną kwasu foliowego 0,4 – 0,8 mg/dobę,
- po 12 tyg. ciąży i w okresie karmienia piersią u kobiet bez dodatkowych czynników ryzyka rozwoju wad cewy nerwowej zaleca się stosowanie kwasu foliowego w dawce 0,6 – 0,8 mg/dobę,
- u pacjentek z dodatnim wywiadem w kierunku wad cewy nerwowej w poprzedniej ciąży stosuje się kwas foliowy w ilości 4 mg/dobę w ściśle określonym czasie, czyli na co najmniej 4 tyg. przed planowaną ciążą i przez 12 tyg. ciąży, a następnie zmniejszenie dawki do ilości stosowanych w populacji ogólnej,
- u kobiet z grupy podwyższonego ryzyka niedoboru folianów i wystąpienia wad cewy nerwowej zaleca się stosowanie kwasu foliowego (i/lub aktywnych folianów) w ilości 0,8 mg/dobę co najmniej 3 mc przed planowaną koncepcją oraz w okresie ciąży i karmienia piersią.
Grupy ryzyka to kobiety:
- z cukrzycą typu 1 i 2 przed ciążą,
- stosujących w okresie przedkoncepcyjnym i w ciąży leki przeciwpadaczkowe, metotreksat, cholestyraminę, metforminę, sulfadiazynę,
- stosujące używki,
- z niewydolnością nerek i/lub wątroby,
- z BMI > 30 kg/m2
- po operacjach bariatrycznych lub z chorobami przewodu pokarmowego skutkującymi zaburzeniami wchłaniania (choroba Leśniowskiego-Crohna, colitis ulcerosa, celiakia).
WITAMINA D
Po potwierdzeniu ciąży suplementacja powinna być prowadzona pod kontrolą stężenia 25(OH)D tak, aby utrzymać je w optymalnych granicach (30-50 ng/ml). Jeżeli oznaczenie stężenia 25(OH)D w surowicy nie jest możliwe, zalecane jest stosowanie witaminy D w dawce 2000 IU/dobę przez cały okres ciąży i laktacji.
W świetle aktualnej wiedzy (2020 r.) zaleca się:
- stosowanie dawki przyjmowanej witaminy D w ciąży i okresie laktacji w zależności od jej stężenia w surowicy krwi,
- u kobiet z prawidłowym BMI bez obciążeń sugerujących deficyt witaminy D stosowanie suplementacji tą witaminą w ilości 1500 – 2000 IU/dobę przez okres ciąży i laktacji,
- u kobiet z BMI > 30 kg/m2 można rozważyć stosowanie dawki 4000 IU/dobę.
ŻELAZO
- Suplementacja związkami żelaza powinna być prowadzona u wszystkich kobiet planujących ciążę i ciężarnych z czynnikami ryzyka wystąpienia niedokrwistości (np. w przypadku stosowania diety wegetariańskiej lub zaburzeń wchłaniania), w dawce minimum 18 mg/dobę przed ciążą i 26-27 mg/dobę podczas ciąży.
- W przypadku rozpoznania niedokrwistości dawkę należy zwiększyć do 30-60-120 mg/dobę (do decyzji lekarza).
- Suplementację należy rozpocząć przed planowaną ciążą, a następnie włączyć ponownie po ukończeniu 8. tygodnia ciąży. Wysokie stężenie żelaza w płynie pęcherzykowym jest związane z ryzykiem wad rozwojowych.
- Wysokie dawki tego składnika mineralnego mogą nasilać stres oksydacyjny i prowadzić do rozwoju insulinooporności oraz wiązać się z wyższym ryzykiem rozwoju stanu przedrzucawkowego u ciężarnej, dlatego najnowsze wytyczne (2020) dotyczące suplementacji tego składnika skupiają się na ocenie morfologii i stężenia ferrytyny na pierwszej wizycie u ginekologa, a następnie badaniu morfologii między (wg Rozporządzenia Ministra Zdrowia – Standard Postępowania w Ciąży Fizjologicznej): 15 – 20 tyg. ciąży, 27 – 32 tyg. ciąży, 33 – 37 tyg. ciąży, 38 – 39 tyg. ciąży.
JOD
- Zaleca się suplementację jodu preparatami farmaceutycznymi w dawce 150 – 200 (EU) – 220 µg dziennie u ciężarnych bez chorób tarczycy.
- Ciężarne z chorobami tarczycy suplementację jodu powinny prowadzić pod kontrolą stężenia hormonów tarczycy i przeciwciał przeciwtarczycowych w porozumieniu z lekarzem.
KWASY TŁUSZCZONE N-3
- Udział w rozwoju mózgu i siatkówki u płodu
- U wcześniaków karmionych sztucznie preparatami bez dodatku EPA i DHA niedobór kwasów n-3 sprzyja pojawieniu się retinopatii, zaburzeń ostrości widzenia i widzenia stereoskopowego
- Suplementacja DHA i EPA podczas ciąży i karmienia piersią wydaje się sprzyjać lepszemu rozwojowi intelektualnemu dzieci
- Korzystny wpływ na masę urodzeniową dziecka
- Zapobieganie porodowi przedwczesnemu
- Niskie spożycie ryb jest silnym czynnikiem ryzyka porodu przedwczesnego i małej masy urodzeniowej
- Wydaje się, ze suplementacja ciężarnych olejem rybnym może zapobiegać porodom przedwczesnym i cukrzycy typu 1 u dzieci
DHA
- Wskazane jest spożywanie produktów będących dobrym źródłem kwasów n-3 (dozwolone tłuste ryby morskie, orzechy włoskie, nasiona lnu, olej rzepakowy) oraz dodatkowa suplementacja DHA w dawce przynajmniej 200 mg/dobę u wszystkich ciężarnych.
- Kobiety, które spożywają małe ilości ryb w ciąży powinny stosować wyższe dawki kwasu dokozaheksaenowego, a w przypadku zagrożenia przedwczesnym porodem zaleca się 1000 mg/dobę w okresie całej ciąży.
Więcej o suplementacji kobiet w ciąży można znaleźć w broszurze SUPLEMENTARZ 2.0.
Źródło: Wykład prof. Doroty Szostak-Węgierek podczas VII Warszawskich Dni Promocji Zdrowia
3. Kongres „Zdrowi Polaków”
W zeszłym roku odbył się 3. Kongres „Zdrowie Polaków”, podczas którego Anna Staniszewska moderowała sesje „Opieka farmaceutyczna i i co dalej?”.
Z relacją z panelu można się zapoznać w raporcie pod redakcją prof. Henryka Skarżyńskiego.
Kolejna edycja wydarzenia już na jesieni: https://kongres-zdrowiepolakow.pl/3-kongres-zdrowie-polakow/
[#19 Warto wiedzieć, że…]
Suplementy diety oraz żywność wzbogacana muszą spełniać wymagania ogólne określone w przepisach prawa żywnościowego dla środków spożywczych powszechnie spożywanych oraz dodatkowo wymagania szczegółowe określone w odpowiednich przepisach szczegółowych.
Suplementy diety oraz żywność wzbogacana podlegają obowiązkowi powiadomienia Głównego Inspektora Sanitarnego o wprowadzeniu po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia).
[#18 Warto wiedzieć, że…]
Warto wiedzieć, że wykonywanie jakichkolwiek ćwiczeń fizycznych jest lepsze niż bierny tryb życia, zaś zwiększenie aktywności fizycznej i jej systematyczność wykonywania są konieczne dla uzyskania odpowiednich wyników zdrowotnych. Osoby w wieku 18-64 lata powinny wykonywać aktywność fizyczną przez 150-300 minut w tygodniu o umiarkowanej intensywności lub 75-150 minut o dużej intensywności. Osoby po 65 r.ż, niepełnosprawne czy chore przewlekle powinny dostosować rodzaj aktywności fizycznej do stanu zdrowia. Natomiast dzieciom i młodzieży zaleca się 60 minut dziennie aktywności o umiarkowanej lub dużej intensywności aerobowej. Także kobiety w ciąży i po porodzie, o ile nie mają przeciwwskazań powinny wykonywać 150 minut aerobowej aktywności fizycznej o umiarkowanej intensywności przez cały tydzień oraz ćwiczenia aerobowe i takie, które wzmacniają mięśnie.
[#17 Warto wiedzieć, że…]
Warto wiedzieć, że w zapobieganiu i terapii chorób układu sercowo-naczyniowego niezwykle ważne obok aktywności fizycznej jest prawidłowe żywienie. Przykładem diety pomocnej w redukcji ciśnienia tętniczego jest dieta DASH. Promuje ona spożycie różnokolorowych warzyw i owoców, produktów pełnoziarnistych, nisko lub beztłuszczowych produktów mlecznych, roślin strączkowych i orzechów, jednocześnie ograniczając spożycie czerwonego i przetworzonego mięsa oraz napojów słodzonych cukrem. Istotnym elementem diety DASH jest także zmniejszenie spożycia sodu do około 1500 mg/d.
[#16 Warto wiedzieć, że…]
Warto wiedzieć, że terapia tańcem i ruchem zwana jest choreoterapią. Jest terapią wspomagającą stosowaną m.in. u chorych z autyzmem. Choreoterapia daje tym pacjentom szansę na otworzenie się na świat zewnętrzny oraz umiejętne komunikowanie się. Badania naukowe udowadniają, że ruch oraz ćwiczenia fizyczne mają wpływ również na redukcję stanów lękowych, łagodzą stany depresyjne oraz drażliwość.
[#15 Warto wiedzieć, że…]
Warto wiedzieć, że opieka farmaceutyczna skupia się na poprawie jakości życia oraz stanu klinicznego pacjentów. Pandemia COVID-19 wpłynęła na rozwój branży farmaceutycznej, u pacjentów zaobserwowano wzrost oczekiwań i potrzeb, zaś do aptek wprowadzono szereg świadczonych usług. Pacjent w aptece może uzyskać wsparcie w zakresach m.in. takich jak: konsultacja farmaceutyczna, przegląd lekowy, który uwzględnia ocenę farmakoterapii w oparciu o indywidualne problemy lekowe pacjenta, opracowanie planu opieki farmaceutycznej, czy wykonać wybrane badania diagnostyczne.
[#14 Warto wiedzieć, że…]
Warto wiedzieć, że na układ odpornościowy człowieka składa się odporność nieswoista oraz odporność swoista.
- Odporność nieswoista jest w pełni wykształcona oraz praktycznie nie podlega zmianom.
- Odporność swoista, tzw. nabyta ulega rozwojowi poprzez kontakt organizmu z różnymi antygenami i jest skierowana przeciwko konkretnym antygenom, dzięki pamięci immunologicznej.
